Choroba Leśniowskiego-Crohna (ChL-C) należy do grupy schorzeń autoimmunologicznych, czyli takich, w których układ odpornościowy atakuje własne tkanki. Nie wiadomo dokładnie, ilu ludzi w Polsce zmaga się z tym schorzeniem – statystyki wskazują na kilkanaście tysięcy osób, ale eksperci szacują, że chorych może być więcej. Ponadto osób dotkniętych ChL-C z każdym rokiem przybywa, co wiązane jest z wpływem czynników środowiskowych, które – poza czynnikami immunologicznymi i genetycznymi – mają niebagatelny wpływ na rozwój i przebieg tego schorzenia.
Choroba Leśniowskiego-Crohna – przyczyna... nieznana
Nie wiemy, co dokładnie jest przyczyną ChL-C. Wiadomo za to na pewno, że schorzenie to najczęściej ujawnia się u osób młodych – między 19. a 25. rokiem życia i na jego przebieg mają wpływ wyżej wymienione czynniki, przy czym styl życia ma kluczowe znaczenie dla powstania lub uniknięcia powikłań.
Proces chorobowy rozpoczyna się od miejscowego stanu zapalnego w błonie śluzowej wyścielającej przewód pokarmowy – najczęściej w jelitach. Jeśli ChL-C nie jest leczona, z czasem stan zapalny obejmuje kolejne, głębiej położone tkanki, co ostatecznie może skutkować powstaniem ropni, przetok (także znajdujących ujście w skórze) czy zwężeń – potencjalnie niebezpiecznych dla życia. Ponieważ proces chorobowy może zająć wszystkie tkanki ściany przewodu pokarmowego, choroba Leśniowskiego-Crohna zaliczana jest do tzw. schorzeń pełnościennych.
Choroba Leśniowskiego-Crohna – objawy wyjątkowo niespecyficzne
Skumulowany wpływ czynników genetycznych, środowiskowych i immunologicznych odpowiedzialny jest za postać, w jakiej choroba będzie się manifestować: łagodną, umiarkowaną lub ciężką. Niezależnie jednak od stopnia ciężkości przebiegu tej choroby jelit, jej rozpoznanie może rodzić wiele trudności, ponieważ nie ma zestawu objawów, na bazie których można jednoznacznie postawić diagnozę. Charakterystyczna jest tutaj jedynie cykliczność pojawiania się zaostrzeń i okresów remisji, czyli cofania się symptomów. O ChL-C najczęściej świadczą takie objawy, jak: bóle brzucha, biegunki, chudnięcie, krew z stolcu, dający się wyczuć opór ze strony jamy brzusznej; ale są także oznaki, które można przypisać każdej chorobie – zakaźnej czy niezakaźnej, np. osłabienie lub gorączka. U części chorych mogą też występować zmiany skórne lub w stawach. Rozpoznanie stawia się w oparciu o całość obrazu klinicznego uzupełnionego o wyniki badań diagnostycznych, ale zdarza się i tak, że ChL-C rozpoznawana jest dopiero podczas zabiegu operacyjnego przeprowadzanego z powodu niedrożności jelit lub mylnie rozpoznanego ostrego stanu zapalnego w przewodzie pokarmowym (np. zapalenia wyrostka robaczkowego). Zawsze podejrzenie ChL-C powinny budzić cykliczność nasilania się i remisji objawów, biegunka, chudnięcie i bóle brzucha w powiązaniu z młodym wiekiem.
Diagnostyka – klucz do rozpoznania choroby Leśniowskiego-Crohna
Wobec małej specyficzności symptomów ChL-C, w celu sprawdzenia lub wykluczenia tego schorzenia konieczne jest przeprowadzenie wielu badań, w tym – wykonanie diagnostyki różnicowej, aby odróżnić to schorzenie jelit od innych, np. od dającej podobne objawy choroby trzewnej (celiakii).
Na liście badań diagnostycznych w kierunku choroby Leśniowskiego-Crohna znajdują się: badanie przedmiotowe, analiza laboratoryjna krwi obwodowej, USG jamy brzusznej, endoskopia (klasyczna lub kapsułkowa), badania histopatologiczne, radiologiczne (TK, MRI, fistulografia) oraz ocena śródoperacyjna. Tomografię komputerową lub rezonans magnetyczny wykonuje się, kiedy endoskopia nie przynosi odpowiedzi na pytanie o przyczynę złego samopoczucia oraz kiedy zmiany lokalizują się w trudno dostępnym dla badań endoskopowych jelicie cienkim. Wtedy też można wykonać enteroskopię dwubalonową.
Jak leczy się chorobę Leśniowskiego-Crohna?
Możliwe jest tylko leczenie objawowe – nie mamy na razie żadnego leku niwelującego przyczynę ChL-C. W kanonie środków, które mogą pomóc, znalazły się: farmakoterapia (leczenie biologiczne i immunosupresyjne), a także zabiegi operacyjne i laparoskopia, które pomagają przywrócić jelitom drożność. Celem leczenia jest trwała remisja (cofnięcie się) choroby – tak, aby można było odstawić leki z grupy glikokortykosteroidów.
