Remisja choroby i utrzymanie tego stanu bez konieczności stosowania glikokortykosteroidów jest celem terapeutycznym, ponieważ wrzodziejące zapalenie jelita grubego uznawane jest za schorzenie niewyleczalne. To choroba kapryśna, wymagająca zarówno od pacjenta, jak i lekarza dużej determinacji i cierpliwości.
Jak rozwija się wrzodziejące zapalenie jelita grubego?
Nie wiadomo, co powoduje tę uciążliwą chorobę, która najczęściej obejmuje okrężnicę, ale zmiany mogą być obserwowane także w odbytnicy. Wskazuje się tu na czynniki aktywujące układ immunologiczny, np. patogeny, składniki diety czy zmiany w mikroflorze jelitowej, ale niewykluczone, że wpływ mogą mieć predyspozycje genetyczne. Ciekawostką jest, że wycięcie wyrostka robaczkowego przed 20. rokiem życia zmniejsza prawdopodobieństwo rozwoju colitis ulcerosa.
Choroba zaczyna się najczęściej nagle i ma gwałtowny, ostry przebieg przeplatany okresami remisji. Pojawia się po raz pierwszy głównie u osób młodych (15-25 lat), rzadziej – w zaawansowanym wieku średnim (55-65 lat).
Toczący się w jelitach stan zapalny związany jest z naciekiem komórek układu odpornościowego na błonę śluzową i podśluzową jelita. W nacieku najwięcej jest limfocytów, komórek plazmatycznych i granulocytów. W zajętym chorobą obszarze pojawiają się nadżerki, pęknięcia i wysięk zapalny. W ciężkiej postaci zanika nabłonek wyściełający jelito i rozwijają się wrzodziejące zmiany oraz polipy, które nie wymagają usunięcia ale konieczne jest ich monitorowanie z uwagi na zagrożenie rozwojem nowotworu złośliwego. Choroba w fazie przewlekłej doprowadza do wygładzenia błony śluzowej jelita i rozwoju owrzodzeń.
colitis ulcerosa – objawy nie tylko jelitowe
Typowe objawy tego schorzenia to:
- biegunka (stolce oddawane często, ale w małej ilości, kilka – kilkadziesiąt razy dziennie);
- luźne stolce, często krwiste (najczęściej – gdy choroba rozwija się w odbytnicy);
- ból brzucha;
- gorączka;
- spadek masy ciała;
- ogólne osłabienie.
Jeśli krwawienia są częste, może dojść do rozwoju niedokrwistości.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego daje symptomy głównie w obrębie jamy brzusznej, ale może manifestować się także poprzez nieprawidłowości występujące w innych narządach organizmu lub układach.
Objawy pozajelitowe obejmują: zmiany skórne, wątrobowe, stawowe lub oczne, m.in. artropatie osiowe, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa, zapalenie: rogówki, twardówki, błony naczyniowej oka, zapalenie przewodów żółciowych, piodermia zgorzelinowa.
W łagodnej postaci najczęściej obawy ograniczają się do biegunki i bólów brzucha. W postaciach ciężkich – mogą pojawiać się symptomy ogólne, w tym gorączka, wzrost liczby stolców, obniżenie ciśnienia tętniczego, spadek tętna, tkliwość obszaru brzusznego, osłabienie perystaltyki jelit. Groźnym powikłaniem może być tzw. rozdęcie jelita grubego, które rozpoznaje się po wzdęciu brzucha, osłabieniu ciśnienia i tętna, mogą pojawić się zaburzeniu świadomości. Inne powikłania colitis ulcerosa to m.in. ropień miednicy, przetoki jelitowo-skórne, problemy ze zwieraczami, dysfunkcja seksualna.
Niełatwe rozpoznanie trudnej choroby
Na colitis ulcerosa zapada przeciętnie co dziesięciotysięczny Europejczyk, natomiast w naszym kraju rocznie notuje się ok. 700 nowych przypadków zachorowań. Schorzenie to uznaje się za najczęściej występującą na świecie zapalną chorobę jelit. Ponieważ objawy mogą przypominać wiele innych schorzeń jelit, podejrzewa się, że nawet 10% przypadków nie zostaje rozpoznanych lub rozpoznanie jest błędnie.
Prawidłowa diagnoza to klucz to skutecznego leczenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, dzięki czemu jest szansa na uniknięcie powikłań mogących stanowić zagrożenie dla życia.
Ponieważ rozpoznanie stwierdza się w oparciu o całość obrazu klinicznego, do jego pozyskania konieczne jest przeprowadzenie różnorodnych badań. Wykonuje się więc:
- badania laboratoryjne kału w kierunku wybranych bakterii jelitowych;
- diagnostykę obrazową: RTG i USG jamy brzusznej, tomografię komputerową,
- endoskopie wraz z pobraniem materiału tkankowego do analizy laboratoryjnej.
Colitis ulcerosa – jak leczyć nieuleczalne?
W leczeniu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego stosowana jest farmakoterapia z zastosowaniem pochodnej kwasu aminosalicylowego, leków immunosupresyjnych, glikokortykosteroidów. W zaawansowanej fazie rozwoju choroby konieczne może być przeprowadzenie zabiegu chirurgicznego ratującego życie, polegającego na wycięciu fragmentu jelita i wyłonieniu stomii.
Czy wrzodziejącego zapalenia jelit grubego można uniknąć?
Dopóki nie poznamy przyczyny schorzenia, dopóty nie będziemy mogli działać profilaktycznie. Można jedynie podczas zaostrzenia się choroby przejść na dietę małoresztkową, a podczas silnych nawrotów – dbać o reżim dietetyczny.
